ไตรแคลเซียมฟอสเฟต (หรือ TCP) หรือที่รู้จักกันในชื่อแคลเซียมฟอสเฟต เป็นผลึกสีขาวหรือผงอสัณฐาน การเปลี่ยนสถานะผลึกมีหลายประเภท ซึ่งส่วนใหญ่แบ่งออกเป็นเฟสเบตาอุณหภูมิต่ำ (β-TCP) และเฟสอัลฟาอุณหภูมิสูง (α-TCP) อุณหภูมิการเปลี่ยนสถานะอยู่ที่ 1120-1170 องศาเซลเซียส

ชื่อทางเคมี: ไตรแคลเซียมฟอสเฟต

ชื่ออื่น: แคลเซียมฟอสเฟต

สูตรโมเลกุล: Ca3(P04)2

น้ำหนักโมเลกุล: 310.18

เลขทะเบียน CAS: 7758-87-4

คุณสมบัติทางกายภาพ

ลักษณะและคุณสมบัติ: เป็นผลึกสีขาว ไม่มีกลิ่น ไม่มีรส หรือเป็นผงผลึกไม่มีรูปร่างแน่นอน

จุดหลอมเหลว (℃): 1670

ความสามารถในการละลาย: ไม่ละลายในน้ำ, ไม่ละลายในเอธานอล, กรดอะซิติก, ละลายในกรด

เฟส α ประเภทอุณหภูมิสูงจัดอยู่ในระบบโมโนคลินิก โดยมีความหนาแน่นสัมพัทธ์อยู่ที่ 2.86 g/cm3 ส่วนเฟส β ประเภทอุณหภูมิต่ำจัดอยู่ในระบบผลึกหกเหลี่ยม โดยมีความหนาแน่นสัมพัทธ์อยู่ที่ 3.07 g/cm3

อาหาร

ไตรแคลเซียมฟอสเฟตเป็นสารเสริมคุณค่าทางโภชนาการที่ปลอดภัย โดยส่วนใหญ่เติมลงในอาหารเพื่อเสริมแคลเซียม นอกจากนี้ยังสามารถใช้ป้องกันการขาดแคลเซียมหรือปัญหาสุขภาพที่เกิดจากการขาดแคลเซียมได้ ขณะเดียวกัน ไตรแคลเซียมฟอสเฟตยังสามารถใช้เป็นสารป้องกันการจับตัวเป็นก้อน สารควบคุมค่า pH และสารบัฟเฟอร์ เป็นต้น เมื่อนำมาใช้ในอาหาร มักนำไปใช้เป็นสารป้องกันการจับตัวเป็นก้อนในแป้ง (สารช่วยกระจายตัว) นมผง ลูกอม พุดดิ้ง เครื่องปรุงรส สารปรุงแต่งเนื้อสัตว์ สารปรุงแต่งในการกลั่นน้ำมันสัตว์ และอาหารสำหรับยีสต์ เป็นต้น

ไตรแคลเซียมฟอสเฟตไมโครเอ็นแคปซูเลต ซึ่งเป็นหนึ่งในแหล่งแคลเซียมสำหรับร่างกายมนุษย์ เป็นผลิตภัณฑ์แคลเซียมชนิดหนึ่งที่ใช้ไตรแคลเซียมฟอสเฟตเป็นวัตถุดิบหลังจากผ่านการบดละเอียดเป็นพิเศษ จากนั้นจึงบรรจุลงในไมโครแคปซูลที่มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 3-5 ไมโครเมตร

นอกจากนี้ ไตรแคลเซียมฟอสเฟต ซึ่งเป็นแหล่งแคลเซียมที่รับประทานเป็นประจำทุกวัน ยังมีข้อได้เปรียบเหนืออาหารเสริมแคลเซียมชนิดอื่นๆ ในด้านการให้ทั้งแคลเซียมและฟอสฟอรัส การรักษาสมดุลระหว่างแคลเซียมและฟอสฟอรัสในร่างกายเป็นสิ่งสำคัญ เพราะแร่ธาตุทั้งสองชนิดนี้จำเป็นต่อการสร้างกระดูก ดังนั้น หากไม่สามารถรักษาสมดุลนี้ได้ การเสริมแคลเซียมให้ได้ผลตามที่ต้องการก็มักจะเป็นเรื่องยาก

ทางการแพทย์

ไตรแคลเซียมฟอสเฟตเป็นวัสดุที่เหมาะสำหรับการซ่อมแซมและทดแทนเนื้อเยื่อแข็งของมนุษย์ เนื่องจากมีความเข้ากันได้ทางชีวภาพ ฤทธิ์ทางชีวภาพ และการย่อยสลายทางชีวภาพที่ดี ไตรแคลเซียมฟอสเฟตได้รับความสนใจอย่างมากในสาขาวิศวกรรมชีวการแพทย์ อัลฟา-ไตรแคลเซียมฟอสเฟต หรือ เบต้า-ไตรแคลเซียมฟอสเฟต มักถูกนำมาใช้ในทางการแพทย์ เบต้า-ไตรแคลเซียมฟอสเฟตประกอบด้วยแคลเซียมและฟอสฟอรัสเป็นส่วนใหญ่ มีองค์ประกอบคล้ายกับองค์ประกอบอนินทรีย์ของเมทริกซ์กระดูก และยึดเกาะกับกระดูกได้ดี

เซลล์ของสัตว์หรือมนุษย์สามารถเจริญเติบโต เปลี่ยนแปลงสภาพ และสืบพันธุ์ได้ตามปกติบนวัสดุ β-tricalcinum phosphate การศึกษาทดลองจำนวนมากพิสูจน์แล้วว่า β-tricalcium phosphate ไม่มีอาการไม่พึงประสงค์ ไม่มีปฏิกิริยาต่อต้าน ไม่มีปฏิกิริยาพิษเฉียบพลัน และไม่ก่อให้เกิดอาการแพ้ ดังนั้น β-tricalcium phosphate จึงสามารถนำไปใช้อย่างแพร่หลายในการเชื่อมข้อต่อและกระดูกสันหลัง แขนขา ศัลยกรรมช่องปากและใบหน้า การผ่าตัด และการอุดฟันผุ

การใช้งานอื่น ๆ :

ใช้ในการผลิตแก้วโอปอล เซรามิก สี สารกัดสี ยา ปุ๋ย สารเติมแต่งอาหารสัตว์ สารทำให้น้ำเชื่อมใส สารคงตัวของพลาสติก ฯลฯ